Er wordt heel veel geschreven en beweerd over burn-out. Het is zeer terecht dat burn-out volop aandacht krijgt, en serieus genomen worden. Tegelijkertijd worden er ook veel meningen verkondigd, zonder kennis van feiten. Om mensen met burn-out klachten effectief te kunnen begeleiden is het van belang om goed op de hoogte te zijn van de actuele wetenschappelijke inzichten. Wat is nu eigenlijk een burn-out, waardoor ontstaan klachten en wat doe je eraan?
In een artikel in De Psycholoog, september 2018, geeft Wilmar Schaufeli, hoogleraar aan de universiteit van Utrecht en Leuven een duidelijk overzicht van de belangrijkste onderzoeksvragen en antwoorden over burn-out. Schaufeli is een van de belangrijkste wetenschappers die burn-out in Nederland op de kaart heeft gezet, met onder andere de ontwikkeling van het veelgebruikte instrument, de Utrechtse Burn-out Schaal (UBOS).
Als A&O psycholoog begeleid ik veel cliënten met burn-out klachten. Door de grote hoeveelheid informatie is het soms lastig het overzicht te behouden. Ik ben daarom blij met het heldere artikel van Schaufeli. Hieronder deel ik graag de, volgens mij meest relevante, actuele feiten uit het artikel.
1 Definitie burn-out
Er bestaat/ontstaat verwarring en onduidelijkheid omdat niet iedereen de zelfde definitie van burn-out hanteert. In mijn werk hanteer ik de onderstaande definitie zoals ook gehanteerd door Schaufeli. Bij burn-out is sprake van:
- Een ernstige emotionele uitputting-
- Distantie (het ervaren van onverschilligheid of emotionele afstand tot de werksituatie) –
- Het gevoel van verminderde bekwaamheid in het werk (men heeft het gevoel dat men niet kan wat men altijd kon. Vaak gaat de prestatie ook daadwerkelijk achteruit)
Hierbij volg ik onderstaande criteria van burn-out, zoals beschreven in LESA-richtlijn (2011).
1 Er is sprake van bovenstaande symptomen.
2 De klachten zijn meer dan zes maanden geleden begonnen.
3 Gevoelens van vermoeidheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.
2 Een burn-out vaststellen/ diagnose stellen
Burn-out klachten kunnen gemeten worden met een vragenlijst. Er missen echter duidelijke grenswaarden. Daarvoor bestaan er aanvullende richtlijnen voor een diagnostisch interview, waarmee een bedrijfsarts burn-out kan vaststellen en kan melden als beroepsziekte. Het is echter de vraag of dit consequent gebeurt en niet iedereen met burn-out klachten komt bij een bedrijfsarts terecht.
3 Burn-out heeft met werk te maken
Burn-out heeft altijd met werk te maken. Met werk wordt niet alleen een betaalde baan bedoeld, maar ook werkzaamheden in psychologische en niet economische zin.
4 Burn-out is geen psychische stoornis
Burn-out is geen erkende psychische stoornis. In Amerika ziet men burn-out als een aapassingssstoornis (normale reactie op een ongewone situatie). Deze is ook als zodanig opgenomen in DSM-5. In Nederland neigen we er naar om burn-out wel te zien als een psychische stoornis, omdat dan vergoeding mogelijk is door de zorgverzekeraar. Daarom wordt vaak een alternatieve diagnose, zoals bijvoorbeeld neurasthesie/surmenage gesteld.
5 Burn-out is geen depressie
Burn-out en depressie overlappen sterk. Veel klachten komen bij beide voor. In de praktijk is voldoende onderscheid waarneembaar. Mentale uitputting vormt de kern van burn-out, waar bij depressie mentale uitputting minder centraal staat.
6 Geen sterke toename burn-out klachten
Burn-out lijkt in tegenstelling tot de grote aandacht in de media, niet spectaculair gestegen. De naam burn-out wordt nu wel veel vaker gebruikt. In de afgelopen 20 jarig is het aantal mensen met uitputtingsklachten redelijk constant gebleven. Er is wel een lichte toename bij vrouwen.
7 Verschillen tussen groepen werkenden
Uitputtingsklachten komen vaker voor bij werknemers aan het begin- of juist aan het einde van hun loopbaan. En verder bij werknemers met een migratieachtergrond, hoger opgeleiden, uitzendkrachten en werkenden binnen het onderwijs.
8 Persoonskenmerken van invloed op ontwikkelen burn-out
Burn-out hangt samen met een aantal persoonskenmerken. Neuroticisme is hiervan de belangrijkste, anders gesteld, emotioneel minder stabiele personen lopen meer risico. Daarnaast zijn er minder sterke verbanden gevonden voor introversie, minder eigenwaarde en minder vertrouwen in eigen kunnen.
9 Effectiviteit van behandeling van burn-out klachten
Het lijkt erop dat burn-out klachten afnemen ten gevolge van persoonsgerichte interventies. Dit geld voornamelijk voor mensen met relatief milde klachten. Voor mensen met ernstige burn-out klachten ziet het er minder gunstig uit. Het is dus van belang om tijdig te starten met begeleiding.
9 Vervolgonderzoek naar burn-out
Er is heel veel onderzoek gedaan naar burn-out, maar er zijn weinig eenduidige antwoorden. Dit heeft deels te maken met de definiëring van burn-out. Daarom wordt er gewerkt aan een objectieve, goed gevalideerde vragenlijst, met duidelijke cut-off scores, die alle kernsymptomen meet; de Burn-out Assessment Tool (BAT – KU Leuven),
Bovenstaande opsomming van feiten levert niet alle antwoorden die je als professional graag wilt weten. Ik verwacht dat een eenduidige definiëring van het concept burn-out en bijbehorende diagnose sterk kan bijdragen aan beter inzicht en doorontwikkeling van interventies. Tot die tijd is het in de praktijk goed mogelijk om mensen succesvol te begeleiden bij het verminderen van hun burn-out klachten. Mijn begeleiding is mede effectief, omdat deze is gebaseerd op de belangrijkste werkzame componenten:
- Direct hulp, zonder lange wachttijden, waardoor klachten onnodig toenemen.
- Individuele aandacht. Voldoende tijd en oprechte aandacht.
- Integrale aanpak. Aandacht voor individueel-, team- en organisatie niveau.
Meer weten over effectieve burn-out begeleiding bij Powr-mensenwerk? Lees er alles over op deze site. En neem gerust contact op voor al je vragen over burn-out.
A&O psycholoog
